Definitie
Sociaal tolken of gesprekstolken (public service interpreting, PSI) is het soort tolken dat plaatsvindt tussen inwoners van een gemeenschap. Het wordt uitgevoerd in het kader van de openbare dienst, wanneer de gebruikers van de dienst de meerderheidstaal van het land niet spreken. In 1995 kwamen tolken, leerkrachten en onderzoekers uit de hele wereld bijeen om ervaringen uit te wisselen, over concepten te discussiëren en een hybride internationaal netwerk voor sociaal tolken op te zetten. Bij het sociaal tolken kunnen conflicten ontstaan als de gespreksdeelnemers, met inbegrip van de tolk, niet op de hoogte zijn van elkaars behoeften, rollen, doelstellingen en ideeën. Onderzoek op het gebied van sociaal tolken is nog in ontwikkeling. Er moeten dringend professionals worden opgeleid in sociaal tolken. Het is ook van cruciaal belang dat er een kruisbestuiving komt tussen onderzoek, opleiding en praktijk.
Bron: Hale, S., 'Public service interpreting', in The Oxford Handbook of Translation Studies, ed. K. Malmjaer en K. Windle. Oxford University Press, Oxford, VK, p. 343-356.
In dit Kenniscentrum wordt sociaal tolken gedefinieerd als het soort vertolking dat nationale en regionale overheden in staat stelt te communiceren met personen met een migratie- en/of vluchtelingenachtergrond die de nationale taal of talen niet (voldoende) spreken of begrijpen, om zo hun status van (potentiële) asielzoeker te kunnen onderzoeken of om hun toegang te geven tot openbare diensten zoals gezondheidszorg, gemeentelijke en politiediensten. Het maakt een duidelijke dialoog tussen de migrant en de autoriteiten van het gastland mogelijk door tweerichtingscommunicatie via één tolk.
Achtergrond
In de afgelopen jaren is de markt voor sociaal tolken in de Europese Unie groter geworden, met name omdat het aantal migranten dramatisch is toegenomen. DG Tolken legt de focus dan ook op sociaal tolken binnen deze migratiecontext. De vraag is gestegen, maar sociaal tolken is in wezen een niet-gereglementeerd beroep zonder uniforme normen voor kwaliteit, opleiding, ethiek en beloning, en zonder algemeen aanvaarde definitie. Naast de term “sociaal tolken” worden er wel eens andere, overlappende termen gebruikt, zoals gesprekstolken, dialoogtolken, culturele bemiddeling of ad-hocvertolking. Vaak tolken ook familieleden in zulke situaties, maar die garanderen niet altijd de nodige neutraliteit.
Sociaal tolken beschikken vaak niet over de nodige beroepsopleiding of hebben zelfs geen toegang tot algemeen erkende opleidingen. Het tekort aan opgeleide sociaal tolken kan verklaren waarom de lidstaten maar moeilijk tolken vonden tijdens de uitzonderlijke migratiestromen van 2015/2016, bijvoorbeeld in de hotspots die in de EU zijn opgericht. Om dit tekort op te lossen, zijn meer onderwijscentra en universiteiten begonnen met de ontwikkeling van gespecialiseerde tolkenopleidingen. Sommige van deze instellingen hebben DG Tolken verzocht om steun bij de vaststelling van normen en de ontwikkeling van een leerplan.
Toepassingsgebied
Het kernmandaat van DG Tolken van de Europese Commissie is conferentievertolking voor de instellingen van de Europese Unie. Sociaal tolken valt niet onder de bevoegdheid van DG Tolken en het DG is niet van plan om zulke diensten te organiseren of aan te bieden, omdat dit een exclusieve bevoegdheid van de EU-lidstaten is. Ook de bevoegdheid voor het vaststellen van normen op het gebied van de tolkenopleiding ligt bij de lidstaten. Het doel van het Kenniscentrum is slechts om belanghebbenden een ruimte te bieden om informatie uit te wisselen en beste praktijken uit te wisselen. Belanghebbenden kunnen het gebruiken om praktijkgemeenschappen te bevorderen en meer in het algemeen om de normen voor sociaal tolken vanuit de basis te bepalen.
Help ons
De afdeling sociaal tolken van het Kenniscentrum is dus bedoeld als ontmoetingsplaats voor iedereen die betrokken is bij of geïnteresseerd is in sociaal tolken: tolken, studenten, docenten, onderzoekers, beroepsorganisaties, agentschappen en overheden. We moedigen belanghebbenden aan om informatie uit te wisselen en bij te dragen aan onze databank en ontmoetingsplek voor belanghebbenden over de hele wereld.
Werkt u bij een organisatie voor sociaal tolken die niet vermeld is? Is er in uw regio of land een wet of gedragscode op het gebied van sociaal tolken? Vul onze gegevens aan met dit formulier, zodat uw kennis gedeeld en ruimer gebruikt kan worden!
Wilt u zich aansluiten bij een community of wilt u een nieuwe oprichten? Ga dan naar de samenwerkingsruimte - Communities