Tłumaczenie na język migowy w kontekście prawnym
Pomoc tłumacza języka migowego może być potrzebna w różnych sytuacjach prawnych np. na sali rozpraw albo na komisariacie. Tłumacz języka migowego jest zobowiązany do przestrzegania kodeksu postępowania zawodowego. Obowiązuje go poufność, a jego zadaniem jest dokładne przetłumaczenie wypowiedzi i uwzględnienie kontekstu kulturowego.
Tłumacz języka migowego musi mieć kwalifikacje do pracy w kontekście prawnym. Można je zweryfikować w krajowym rejestrze tłumaczy sądowych lub w innym podobnym krajowym systemie kwalifikacji tłumaczy.
W wielu krajach istnieją przepisy krajowe uprawniające osoby niesłyszące, niedosłyszące i głuchoniewidome, które posługują się językiem migowym, do korzystania w postępowaniu karnym z usług zawodowego i wykwalifikowanego tłumacza języka migowego. Ponadto dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. określa wspólne normy minimalne dla krajów Unii Europejskiej w zakresie prawa do tłumaczenia ustnego i pisemnego w postępowaniu karnym, a także w postępowaniu dotyczącym wykonania europejskiego nakazu aresztowania.
W finansowanym przez Komisję Europejską projekcie JUSTISIGNS[1] stwierdzono:
Przy zastosowaniu przepisów prawa korzystamy z modeli polityki społecznej, z wiedzy na temat powszechnych zachowań w zakresie kultury i moralności, z założeń dotyczących korzystania ze wspólnego języka oraz z precedensów prawnych. Żadne z tych założeń nie sprawdza się w sytuacji uczestnictwa osób niesłyszących w procesie prawnym. W związku z tym kwestionuje się twierdzenie, jakoby wymiar sprawiedliwości zapewniał ochronę praw jednostki, przy założeniu że osoby niesłyszące uzyskują dostęp do systemu prawnego w ten sam sposób co osoby słyszące i ponoszą te same skutki.
W projekcie JUSTISIGNS podano szczegółowe uzasadnienie tego problemu:
brak dostępu lub ograniczony dostęp do języków migowych, który utrudnia osobom niesłyszącym dostęp do informacji na wszystkich etapach procesu prawnego,
zrozumienie w ograniczonym stopniu w kontekście prawnym ograniczeń wynikających z tłumaczenia między dwoma językami, zwłaszcza między językiem mówionym (słuchowo-werbalnym) a językiem migowym (wizualno-przestrzennym),
brak wiedzy (wśród prawników) o wykształceniu, pochodzeniu i kulturze osób niesłyszących, co stwarza problemy w kontekście prawnym.
Potwierdza się więc, że zapewnienie użytkownikom języków migowych dostępu do wykwalifikowanych tłumaczy języka migowego w kontekście prawnym jest szczególnie ważne.
Zebraliśmy również informacje na temat konferencyjnego tłumaczenia migowego oraz tłumaczenia na język migowy jako usługi publicznej.
[1] www.justisigns.eu – projekt poświęcony określeniu kompetencji tłumacza języka migowego w kontekście prawnym oraz szkoleniom w tej dziedzinie dla wykwalifikowanych i uczących się zawodu tłumaczy języka migowego